Fiziksel egzersiz ve spor çocuk gelişimi üzerine sayısız faydası olan aktivitelerdir. Stres, kaygı, depresyon seviyesini azaltması, dürtü kontrolünü sağlaması, beynin yürütücü işlevlerini, hafızayı iyileştirmesi gibi etkileri bu faydalar arasında sayılabilir. (Archer ve Kostrzewa, 2012) Düzenli fiziksel egzersizin beyin kaynaklı nörotrofik faktör düzeyini arttırdığı gösterilmiştir. (Griffin ve ark. 2011) (Kim ve ark. 2011) Fiziksel egzersiz çocuğun dikkatini arttırır, uykuyu düzeltir, eşlik eden depresyon ve kaygı belirtileri için faydalıdır.
Bir çalışmada (Page, 1994) fiziksel egzersizin düzenli egzersiz yapan DEHB’li ergenlerde yalnızlık, utangaçlık, umutsuzluk duygularının daha az olduğu, başka bir çalışmada da (McGimbsy, Favell, 1988) düzenli spor yapan DEHB’li çocuklarda agresiflik ve hiperaktivitenin azaldığı belirtilmektedir.
Nasıl bir sporun seçileceği çocuğunuzun zevklerine bağlı olmakla birlikte, dikkat eksikliği hiperakaktivite bozukluğu olan bir çocuk için sürekli hareket gerektiren basketbol, futbol gibi takım sporları daha iyi bir seçenektir. Aralarda uzun süre oturmasını gerektirecek türden spor dalları çocuğunuz için uygun olmayabilir. Karate, jiu jitsu, Aikido gibi sporlar disiplin gerektiren ve belirli ritüelleri olan spor dallarıdır. Bu spor dalları hem disiplin açısından hem de zihin kontrolünü güçlendiren yapıları nedeniyle hiperaktif çocuğunuzun hem çok seveceği hem de onu fazla enerjisini kontrol altında tutması konusunda eğitecek sporlar olabilir.
Özellikle dövüş sanatları olarak bilinen spor dallarının dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklardaki etkisini merak eden Dr. Matthew K. Morand, New York’taki Hofstra Universitesi’nde doktora tezini bu konuda yapmıştır. (Morand, 2004) Morand’ın araştırmasında dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar iki gruba ayrılarak bir grubun 12 haftalık bir dövüş sanatları programına katılmaları sağlanmış ve sonuçta iki grup karşılaştırılmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre dövüş sanatları programına katılan çocuklarda: ev ödemlerini zamanında yapma, akademik performansta yükselme, sınıfta kurallara daha çok uyum gösterme, sınıfta uygunsuz biçimde sırasını terk etme davranışında azalma şeklinde olumlu davranış değişiklikleri olduğu gösterilmiştir. Dr. Morand dövüş sanatlarında meditasyon etkisinin olması, nefes alma kontrolü üzerinde çalışılması, gruba uyum sağlama zorunluluğu ve belirli ahlaki ve felsefi prensiplerin olması gibi özellilerin diğer spor dallarından ayırdığını söylüyor. Örneğin Aikido sanatının felsefesinde “kendisiyle ve evrenle uyumlu olmak”, “barış ve sevgi”ye vurgu yapılıyor. Bu prensiplerin davranım sorunu da olan dikkat eksikliği hiperaktivite sorunlu çocuklarda ne kadar önemli olduğu şüphesiz. Bu spor dallarında belirli hareketlerin tekrar tekrar yapılmak zorunda olması, DEHB’li çocuklarının ihtiyacı olan rutine uyum sağlama konusunda da onları eğitiyor.
Bazı anne babaların dövüş sanatlarının çocuğu daha çok saldırgan davranışlara yönlendireceği şeklinde bir kaygısı olabilir. Dr. Morand bunun tam tersinin geçerli olduğunu söylüyor. Dövüş sanatı sporlarında, saldırının en son çare olduğuna vurgu yapılıyor. Bu spor dallarında kendini savunma öğretiliyor ama öncelikli olarak fiziksel olmayan yöntemlerin kullanılması gerektiği ve fiziksel gücün ancak son çare olarak kendini savunma amaçlı kullanılması gerektiği vurgulanıyor.
Kaynaklar:
Kim, H., et al. "Treadmill Exercise and Methylphenidate Ameliorate Symptoms of Attention Deficit/hyperactivity Disorder Through Enhancing Dopamine Synthesis and Brain-Derived Neurotrophic Factor Expression in Spontaneous Hypertensive Rats." Neurosci Lett 504.1 (2011): 35-39.
Griffin, E. W., et al. "Aerobic Exercise Improves Hippocampal Function and Increases Bdnf in the Serum of Young Adult Males." Physiol Behav 104.5 (2011): 934-941.
Archer, T., and R. M. Kostrzewa. "Physical Exercise Alleviates Adhd Symptoms: Regional Deficits and Development Trajectory." Neurotox Res 21.2 (2012): 195-209.
Morand, Matthew K. "The Effects of Mixed Martial Arts on Behavior of Male Children With Attention Deficit Hyperactivity Disorder." . Hofstra University, 2004.
"Kids Get a Kick Out of Martial Arts," Date Unknown, Michelle Martin, Balanced Living Magazine
"Martial Arts and ADD/ADHD," 2008, July 7, Michael J. Formica, Psychology Today