Epilepsi Hastalığı Olan ya da EEG Anormallikleri Olan Dikkat Eksikliği Hiperaktive Bozukluğu Hastalarında Metilfenidat Kullanımı Güvenli midir?

Epilepsi (sara) hastalığı olan çocuklarda %30-%40 oranında öğrenme güçlüğü, dikkat bozukluğu ve davranışsal sorunlar saptanmıştır. (Kinsbourne ve Graf 2000; Semrud-Clikeman ve Wical 1999; Ross ve ark 1980; Sillanpaa 1992) Dikkat sorunlarının epileptik çocuklarda görülebileceği birçok çalışmada bildirilmektedir. (Semrud-Clikeman ve Wical 1999; Gross-Tsur ve ark 1997; Lindsay ve ark 1984; Powell ve ark 1997; Williams ve ark 1996) Epilepsi hastalığı olan çocuklarda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun başka bir tıbbi sorunu olmayan çocuklara göre çok daha sık görüldüğü bildirilmiştir. (Barkley 1990; Kinsbourne ve Graf 2000; Shaywits ve ark 1999) Epilepsisi olan çocukların %30’unda DEHB olabileceği söylenmektedir, ki bu rakam genel toplumda %10 civarında olduğu düşünülürse oldukça yüksektir. (Barkley 1990; Gross-Tsur ve ark 1997; American Academy of Pediatrics 1995)

Bazı yayınlar, daha önce nöbet öyküsü olan, nöbet öyküsü olmadan EEG anormallikleri olan ve çok daha nadir olarak da hastalarda metilfenidat’ın nöbet eşiğini düşürebileceği bildirilmektedir. (Physicians’ Desk Reference 1988) Diğer yandan antiepileptik ilaçların DEHB belirtilerini arttırabileceği söylenmektedir. (Barkley 1990; American Academy of Pediatrics 1995; Williams ve ark 1996) Bir hastada epilepsi ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu birlikte bulunduğunda hangi ilacın seçilmesi gerektiği önemli bir konudur.

Başka çalışmalar epilepsi nöbetleri iyi kontrol altında olan çocuklarda metilfenidatın güvenle kullanılabileceği bildirmiştir.( Mc Bride M, West Torres 1986; Semrud-Clikeman ve Wical 1999; Gross-Tsur ve ark 1997; Hemmer ve ark 2001; Finck ve ark 1995) Özellikle nöbeti olmayan ama EEG anormallikleri olan hastalarda metilfenidatın kullanımını araştıran Gucuyener ve arkadaşlarının çalışması önemlidir (2003). Bu çalışmada 57’sinde epileptik nöbet olan ve 62’sinde nöbet olmadan EEG anormallikleri olan, 6-16 yaşları arasında, 98’i erkek 21’i kız 119 DEHB’li hasta bir yıl boyunca izlenmiştir. Çocukların üç ayda bir izlendikleri bir yıl boyunca hem dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu hem de epileptik nöbetleri olan hastalar metilfenidatla (0.3-1 mg/kg/gün) birlikte antiepileptik tedavi görmüşlerdir. Bu hastaların 13’ünde tonik klonik nöbetler, 10’unda çoklu nöbet tipleri, 34’ünde kompleks parsiyel nöbetler vardı. İzlem boyunca nöbet olmadan EEG anormallikleri olan hiçbir hastada nöbet gelişmezken, nöbet öyküsü olan bir hastada nöbet şekli tonik klonikten kompleks parsiyel nöbete değişmiş ve ortalama olarak nöbet sayısı artmamıştır. Bu hastalarda nöbet sıklığında da bir değişiklik olmamıştır.

Başka çalışmalarda da metilfenidatın epilepsi hastalarında güvenle kullanılabileceği bildirilmiştir (Feldman ve ark. 1989) Hatta Wroblewski ve arkadaşları travmatik beyin hasarı olan aktif olarak epilepsi nöbetleri geçiren hastalarında metilfenidatın nöbet aktivitesini azaltabileceğini söylemektedirler. (Wroblewski ve ark 1992) Gross ve arkadaşlarının çalışmasında ise antiepilepsi tedavisi gören ve metilfenidat kullanan 30 hastayı 8 hafta boyunca takip etmişler ve aktif nöbetleri olan 5 hastanın 3’ünde nöbet sıklığı artarken, diğer ikisinde ya da değişiklik olmamış ya da sıklık azalmıştır. (Gross ve ark1997) Hemmer ve ekibi de epileptik olmayan 175 hastadan normal EEG’si olan birinde ve EEG’sinde epileptik aktivite olan 3’ünde nöbet geliştiğini bildirmişlerdir. (Hemmer ve ark 2001)

Bu çalışmaların hepsi bir arada ele alındığında nöbet geçiren ya da EEG anormallikleri olan hastalarda metilfenidatın gerektiği durumlarda antiepileptik tedaviyle de birlikte dikkatli gözlemle kullanılabileceği söylenebilir.

Kaynaklar:

Gucuyener, K., et al. "Use of Methylphenidate for Attention-Deficit Hyperactivity Disorder in Patients With Epilepsy Or Electroencephalographic Abnormalities." J Child Neurol 18.2 (2003): 109-112.

Kinsbourne M, Graf WD: Disorders of mental development, in Menkes JH, Sarnat HB (eds): Child Neurology, 6th ed. Philadelphia, Lippincott Williams and Wilkins, 2000, 1155–1211.

Semrud-Clikeman M, Wical B: Components of attention in children with complex partial seizures with and without ADHD. Epilepsia 1999,40:211–215.

Ross EM, Peckham CS, West PB: Epilepsy in childhood: Findings from the National Child Development Study. BMJ 1980;1:207–210.

Sillanpaa M: Epilepsy in children: Prevalence, disability and handicap. Epilepsia 1992;33:444–449.

Gross-Tsur V, Manor O, van der Meere J, et al: Epilepsy and attention deficit hyperactivity disorder: Is methylphenidate safe and effective? J Pediatr 1997;130:40–44.

Lindsay J, Ounsted C, Richards P: Long-term outcome in children with temporal lobe epilepsy. Dev Med Child Neurol 1984;26:25–32.

Powell AL, Yudd A, Zee P, Mandelbaum DE: Attention deficit hyperactivity disorder associated with orbitofrontal epilepsy in a father and a son. Neuropsychiatry Neuropsychol Behav Neurol 1997;10:151–154

Williams J, Sharp G, Lange B, et al: The effects of seizure type, level of seizure control, and antiepileptic drugs on memory and attention skills in children with epilepsy. Dev Neuropsychol 1996;12:241–253.

Barkley RA: Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment. New York, Guilford, 1990, 573–612

American Academy of Pediatrics, Committee on Drugs: Behavioral and cognitive effects of anticonvulsant therapy. Pediatrics 1995;96:538–540.

Shaywits BA, Flietcher JM, Shaywits SE: Attention deficit hyperactivity disorder, in Swaiman KF, Ashwall S (eds): Pediatric Neurology Principles and Practice, 3rd ed. St Louis, Mosby, 1999, 585–597.

Physicians’ Desk Reference. Oradell, NJ, Medical Economics, 1988.

Mc Bride M, West Torres C: Methylphenidate in therapeutic doses does not lower threshold. Ann Neurol 1986;20:428.

Semrud-Clikeman M, Wical B: Components of attention in children with complex partial seizures with and without ADHD. Epilepsia 1999,40:211–215.

Gross-Tsur V, Manor O, van der Meere J, et al: Epilepsy and attention deficit hyperactivity disorder: Is methylphenidate safe and effective? J Pediatr 1997;130:40–44.

Hemmer SA, Pasternak JF, Zecker SG, Trommer BL: Stimulant therapy and seizure risk in children with ADHD. Pediatr Neurol 2001;24:99–102.

Finck S, Metz-Lutz M-N, Becache E, et al: Attention-deficit hyperactivity disorder in epileptic children: A new indication for methylphenidate? Ann Neurol 1995;38:520.

Feldman H, Crumrine P, Handen BL, et al: Methylphenidate in children with seizures and attention deficit disorder. Am J Dis Child 1989;143:1081–1086.

Wroblewski BA, Leary JM, Phelan AM, et al: Methylphenidate and seizure frequency in brain-injured patients with seizure disorders. J Clin Psychiatry 1992;53:86–89.