Aslında bir bilim adamı olarak bir tedavi işe yarıyor ya da yaramıyor diye başlık atmak gibi bir alışkanlığım yoktur. Ancak alternatif tedaviler söz konusu olduğunda bu tedavilerin reklamını yapanlarla aynı dili kullanmaya karar verdim!
www.pubmed.com dünyadaki saygın tıbbi bilimsel dergilerdeki bütün makalelerin listesinin bulunduğu bir veritabanıdır. Eğer bir yöntem ya da bir ilaç bir hastalıkta işe yarıyorsa ya da işe yaradığını ispatlamak istiyorsa bilimsel olarak kabul edilen bir dergide bunu ispat eden bir çalışma yayınlanmış olmalıdır.
Refleksoloji’yle ilgili bir internet sitesinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğundan bahsedildiğini görünce, gerçekten dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda işe yarıyor mu sorusunun cevabını araştırdım. Öncelikle şu söyleyeyim, başlığında refleksoloji ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun geçtiği bir tek makaleye bile rastlayamadım. Aramayı biraz daha geniş tutarak ilgili makalelere ulaşmaya çalıştığımda konuyla ilgili az sayıda makale olduğunu gördüm ve ilgili makaleleri inceledim. Vardığım sonuç şudur: Reflekoloji'nin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu'nun tedavisinde işe yaradığını gösteren bilimsel olarak geçerli yöntemlerle yapılmış bir tek çalışma bile yoktur.
Refleksoloji işe yaramıyorsa internet sitelerinde işe yarıyormuş gibi gösterilmesinin sebebi nedir? Maalesef durum tamamen parayla ilgilidir. Refleksoloji internette reklamı bolca yapılan yüzlerce alternatif tedavi yönteminden sadece birisidir. Çok uzun bir liste olduğu için hepsini buraya almadım. Alternatif tedavi adı altında sunulan (pazarlanan) yöntemlerin bir kısmını sizin için sıralayayım:
Acupressure, Acupuncture, Sonopuncture, Alexander Technique, Apitherapy, Applied kinesiology, Aromatherapy, Auriculotherapy, Autogenic Training, Ayurveda, Bach Flower Therapy, Balneotherapy, Bates Method, Biodanza, Bioresonance therapy, Massage therapy, Chelation therapy, Chinese food therapy, Chiropractic, Chromotherapy, Coding (therapy), Coin rubbing, Colloidal silver therapy, Colon hydrotherapy, Color Therapy, Craniosacral Therapy, Crystal healing, Cupping, Dowsing, Ear Candling, Electromagnetic therapy, Energy therapies, Magnet therapy, Reiki, Qigong, Shiatsu, Feldenkrais method, Feng shui, Gua Sha, Homeopathy, Hypnotherapy, Iridology, Isopathy, Kampo, Macrobiotic lifestyle, Meridian, Mindfulness meditation, Transcendental meditation, Vipassana, Aromatherapy, Autogenic Training, Feldenkrais method, Moxibustion, Naturopathic medicine, Neuro-Linguistic Programming, Orgonomy, Orthomolecular medicine, Osteomyology, Osteopathy, Pranic healing, Qi, Qigong, Radionics, Rebirthing, Reflexology, Reiki, Rolfing, Seitai, Shiatsu, Siddha Medicine, Sonopuncture, T'ai Chi Ch'uan, Thalassotherapy, Tibetan eye chart, Trager Approach, Transcendental meditation, Trigger point, Tui Na, Unani medicine, Visualization, Water cure (therapy). Liste çok uzun hepsini aktarmama hiç gerek yok. Bir çok bozuklukta bu yöntemlerin birinin diğerinden üstün olduğunun bilimsel bir kanıtı maalesef yok. Bilimsel yöntemlerden farkı ise birçoğunu öğrenmek için uzun bir eğitim almanıza gerek yok. Biraz kursa giderek biraz para harcayıp öğrenirsiniz, sonra da hastalarda uygularsınız. Ne güzel değil mi? Para kazanmak istiyorsanız güzel tabi, ama hasta iseniz hiç de öyle değil!
Yukarıda sıraladığım yöntemlerin hiç birisinin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisi açısından refleksolojiden farkı yoktur: yani bilimsel olarak araştırılmamıştır. Buna rağmen bu yöntemler ne den bu kadar yaygın? Bunun nedenlerinden birisi bilim insanlarının ve alternatif tedavicilerin kullanıkları dilin farklı olmasıdır. Bilim insanları kanıta dayalı tıp uygularlar. Eğer bir tedavi metodu 100 hastadan 80’ini iyileştiriyor olsa bile o yöntemin“işe yarayabileceğini” söylerler. Alternatif tedavileri sunanlar ise tek bir vakada bile olumlu sonuç varsa o yöntemin “işe yaradığını” vurgularlar, işe yaramadığını gösteren verileri göz ardı ederler.
Bir söz vardır: elinde çekiç olan herkesi çivi gibi görürmüş. Alternatif tedavileri uygulayanları da ben elinde çekiç olan adama benzetiyorum. Örneğin masaj tedavisi gerilim tipi baş bel ağrısında işe yarıyorsa, o yöntemi bütün hastalıklarda işe yarıyormuş gibi sunarlar. Yöntemlerini tanıttıkları siteleri inceleyecek olursanız, her hastalıkta işe yaradığını söylediklerini siz de fark edeceksiniz. Düşünebiliyor musunuz, refleksoloji zekâyı geliştiriyormuş! Bu çaresiz insanların çaresizliğini sömürmektir bence. Alternatif tedavilere başvurulmasının bir sebebi de çaresizliktir. Bazı hastalıklar kroniktir ve sürekli tedavi olmayı gerektirir. Bu nedenle hasta ve yakınları çaresizlik duygusu ile tedavi vaad eden her yöntemi denemeye hazırdır. Özellikle alternatif tedavi yöntemlerini pazarlayanların bu çaresizliği kötüye kullandıklarını düşünüyorum. Bu arada dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisinde modern tıbbın kullandığı ilaçların diğer psikiyatrik hastalıkların tamamından daha yüksek oranlarda tedavi edici olduğunu da hatırlatmalıyım. Bu arada çekice karşı olduğum zannedilmesin. Ama eline çekiç alanların ortalıkta dolaşıp önüne geleni çivi zannetmesine karşıyım.
Kaynaklar:
Arnold, L. E. "Alternative Treatments for Adults With Attention-Deficit Hyperactivity Disorder (Adhd)." Ann N Y Acad Sci 931 (2001): 310-341.
Erez, C., et al. "Reasons for Referrals of Children and Adolescents to Alternative Medicine in Southern Israel." J Altern Complement Med 15.6 (2009): 681-4.
Maddigan, B., et al. "The Effects of Massage Therapy & Exercise Therapy on Children/adolescents With Attention Deficit Hyperactivity Disorder." Can Child Adolesc Psychiatr Rev 12.2 (2003): 40-43.
Rojas, N. L., and E. Chan. "Old and New Controversies in the Alternative Treatment of Attention-Deficit Hyperactivity Disorder." Ment Retard Dev Disabil Res Rev 11.2 (2005): 116-130.
Sawni, A. "Attention-Deficit/hyperactivity Disorder and Complementary/alternative Medicine." Adolesc Med State Art Rev 19.2 (2008): 313-26.
Snyder, J., and P. Brown. "Complementary and Alternative Medicine in Children: An Analysis of the Recent Literature." Curr Opin Pediatr 24.4 (2012): 539-46.
Weber, W., and S. Newmark. "Complementary and Alternative Medical Therapies for Attention-Deficit/hyperactivity Disorder and Autism." Pediatr Clin North Am 54.6 (2007): 983-1006.