• TR
• EN
• DE

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tedavisinde Kullanılan İlaçların Etkisi Plasebo Etkisi mi?

Bugün internette dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun tedavisi için kullanılan ilaçların aslında plasebo etkisi olduğunu ve gerçekten tedavi etmediğini iddia eden bir yazıya rastladım. Şok edici haber diye sunuluyordu çalışma. Plasebo, hastanın ilaç zannettiği ama ilaç etkisi olmayan maddedir. Yazının ilerleyen kısımlarında da dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri abartılarak anlatılıyor ve toplumun en ufak sorunda hemen ilaca sarılıyor olması eleştiriliyordu. Bilin bakalım bu sitenin sağında solunda yer alan reklamlarda ve ana sayfasında pazarlanan neydi: Üç adımda DEHB'yi tedavi eden kendi kendine yardım yöntemi. Üstelik en etkili olanıymış. İnanabiliyor musunuz?

Oysa atıfta bulundukları yazıyı dikkatle incelerseniz söylenen şudur: "There is little evidence that placebos produce significant changes in the behavior or cognition of elementary school-age children with ADHD. However, there may be significant placebo effects in adults who evaluate children with ADHD." Türkçesi şu: plasebonun DEHB'si olan okul çağı çocuklarında davranış ya da kognisyonu (biliş) anlamlı ölçüde değiştirdiğine dair çok az delil vardır. Bununla birlikte DEHB'si olan çocuğu değerlendiren erişkinlerde plasebo etkisi olabilir." Bunu açacak olursak, ilacı gerçekten içende değişiklikler olmaktadır, hasta yakınları ise hastanın ilaç alıyor olması nedeniyle düzelmiş olması gerektiğini düşünerek gerçekte meydana gelen etkileri abartabilirler. Bu yazıdan bir uzmanın çıkarması gereken sonuç, hasta yakınlarından ya da öğretmenlerden bilgi alırken, taraflı olabileceklerini dikkate almalarının gerektiğidir. Psikiyatristler, hastanın yaşı ne kadar küçükse bilgi kaynağı olarak o kadar çok ebeveynlere yönelirler. Hasta yakınlarındaki plasebo etkisi hastaların değil uzmanların değerlendirmeleri sırasında dikkate almaları gereken bir noktadır.

Günlük pratiğimde plasebo etkisini ortadan kaldırmak için ben şöyle bir yol izlerim genellikle. Hasta yakınlarına çocuğun ya da ergenin ilaç aldığını (ilaç değiştirildiğini ya da dozun yükseltildiğini) öğretmenlerine söylememelerini tavsiye ederim. İlacın etkilerini değerlendirdiğimiz üç haftalık sürenin sonunda gidip öğretmenlerinden çocuğun durumu ile bilgi almalarını isterim. Çünkü öğretmenler ilaç aldıklarını bildikleri öğrenciyi değerlendirmek üzere onunla biraz daha fazla ilgilenebilirler ki bu bile ilacın gerçek etkisi dışında geçici bir düzelmeye neden olabilir.

Lütfen dikkat! İnternette kendileri ya da yakınları için dikkat eksikliği tedavisini araştıranlara buradan seslenmek istiyorum. Eğer bir internet sitesinde ilaçların yan etkileri ballandıra ballandıra anlatılıyorsa ya da etkili olmadıkları söyleniyorsa, bakın bakalım ne satıyorlar. Bitkisel bir ilaç mı yoksa son derece etkili üstelik hızlı etki eden bir tedavi yöntemi mi? Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisinde ilaçların son zamanlarda daha fazla kullanılmaya başladığı doğrudur. Başka bir yazımda da dile getirdiğim gibi bunun sebebi hastalığın çoğalması ya da yanlış tanı konması değil, eğitimcilerin, anne babaların ve uzmanların hastalığın belirtileri ve tedavi edilmediği takdirde ortaya çıkardığı yıkıcı etkileri konusunda bilinçlenmiş olmalarıdır.

Kaynak: Waschbusch DA, Pelham WE Jr, Waxmonsky J, Johnston C. Are there placebo effects in the medication treatment of children with attention-deficit hyperactivity disorder? J Dev Behav Pediatr. 2009 Apr;30(2):158- 68.

Diğer Makaleler

Güncel Duyurular

Duyuru - Haber

Twitter